Özellikle Yörüklerin geleneklerinde önemli bir yeri olan el işlemesi oyalar sandığa, artık gelin olacak kızların elinden değil pazar tezgahlarından girmeye başladı.

Aydın’da yeni nesil kızlar iğne ile çeyiz yapma geleneğini unutunca, düğün hazırlığı yapanlar için kendiliğinden çeyiz pazarı oluştu. Aydın’da ev hanımları tarafından aile bütçesine katkı sağlamak amacıyla kadınlar çarşısında el emeği göz nuru çeyizler satılmaya başlandı. Teknolojinin gelişmesi ve yeni çıkan bilgisayarlı makineler nedeniyle hem sanatın hem de kültürün unutulmaya yüz tuttuğunu belirten çeyiz pazarının müdavimleri, “Eskiden her kız iğne oyası yapmayı anasından öğrenir kızlar boş vakitlerinde gönlüne göre oyasını işlerdi. Şimdiki kızlar iğne tutmasını bilmiyor. Duygularını da iğne ile çeyizine değil akıllı telefonlarla direk yazıyorlar” diye dert yandılar.

“Akıllı telefon, çeyiz kültürünü de unutturdu”

Eskiden genç kızların duygularını dokudukları kilimlere veya yaptıkları el işlerine aktardığını, şimdiki gençlerin ise çeyiz sandığı yerine cep telefonundan arşiv hazırladığını belirten Cevriye Akdeniz, “Aydın’da yaklaşık bir asır öncesinde çok değerli olan el işleri Ramazanpaşa Camii önünde sergilenip çok beğenilen ise iyi para ile satılırmış. Zamanla Ramazanpaşa Camii ve çevresi çeyiz pazarına dönüşmüş. Bir zamanlar sadece el işi çeyizlerin satılığı bir yer değil önemli bir kültürün de sergilendiği yer olan çeyiz pazarı, bilgisayarlı piko makinelerinin yaygınlaşmasıyla birlikte kültürel özelliğini kaybetti. Ardından günümüz kızlarının neredeyse tamamı el işini unutunca çeyiz pazarı yeninden önem kazandı. Eskiden koyun, keçi sığır vardı. Aydın tarım memleketi olduğundan dolayı kadınlar çeyiz yapacak zamanı zor bulurdu. Şimdi çamaşır, bulaşık her şey makine ile yapılıyor. Hatta pamuğu bile makine topluyor. Ama eline iğine ipliği alıp çeyiz yapan kız yok. Eli boş kalan telefona sarılıyor” diye konuştular.

Dünyanın pek çok ülkesinde gelişen teknolojiye rağmen zanaat ve el emeğinin önemini yitirmediğini belirten aksine rağbetin arttığını belirten Feriştah Üstün ise bilhassa okuyan kızların el işi çeyizleri gereksiz bulduğunu belirterek “Artık bakış açıları değişti. Eskiden her kız kendi çeyizini kendisi yapmaya başlardı. Şimdi geleneklerine bağlı olanlar düğün öncesi pazara gelip gelenekleri sürdürmek adına kendi yapamadığı çeyizleri para ile alıp geleneği sürdürmeye çalışıyor” dedi.