* Önceki sayıdan devam

Babam, Deli Bayram (Özdemir) in efe elbiseleri vardı. Olmaz olur mu? Dayısı İsmail Efe, Ödemiş taraflarından getirtmiş. Aslında babam askere de gitmemiş. Zayıf bünyeli olduğu için.  (… Nedense babalarının asker kaçağı olduğunu söylemekten çekiniyorlar. Efeliğin şanına leke gelmesin diye… )  Efe elbiselerini, bir keresinde Aydın Park Sineması’nın (Aydın Şehitler Abidesi karşısındaki sinema (Şimdi o yerlerde banka binaları var) sahibi olan Hakkı Bey (Darcan), benden istedi.  Fotoğraf çektirecekmiş. Çizmeleri ile birlikte tam takım olarak teslim ettim. Aradan bir müddet geçti. Geri istedim. Bugün yarın diyerek atlattı. Sonunda da çalınmış diyerek iade etmedi. Hakkı Bey bu elbiseleri ne yaptı bilemiyorum. Madalyası ise kardeşim Mehmet Emin’de idi. Silahı ne oldu bilmiyorum.

Danişmentli İsmail Efe’nin etrafında dizilerek fotoğraf çektiren (Konuklu Köyünden 1891 doğumlu Şakir Aydın – Musluca Köyünden Şerif Ali Oruç – Danişment köyünden İsmail Efe’nin kardeşi Mehmet Efe ve Hüseyin Efe ile ayni köyden 1894 doğumlu Deli Bayram (Özdemir) yaşadıkları süre içinde yetkili merciler önünde, anılarını anlatmamışlarsa veya okur yazarlarımız bu efelerle konuşarak anılarını anlattırma imkanı bulmamışlarsa, okullarımızın tarih öğretmenleri, Otuz Yıl Savaşlarını, Emeviler Devletini, Osmanlı Savaşlarını anlatıp  Cumhuriyete giden yolda Aydın’ımızın Yunan işgali sırasında yaşananları araştırmamışlarsa  Milli Mücadele yıllarımızda yaşananları, Kurtuluş Savaşımızı anlatmamışlarsa gelecek nesillerimize aktarabileceğimiz tarihi bilgilerin geçerliliğini nasıl kanıtlayacağız.

Bereket ki,  Aydın Ortaokul  Müdürümüz Kemal Özkaynak ve tarih öğretmeni Leman Kısa bazı değerlerimizi kaleme alarak işgal yıllarını kitap haline getirebilmişler. İyi ki yazarımız Asaf Gökbel “Milli Mücadelede Aydın” eserini yazarak bu günlere, yaşanan acı olayları aktarabilmiş. Pek çoğumuz bu eserden bahsederek yazıyoruz çiziyoruz. Bazılarımız da bu eserde okudukları olayları  ve yazılanları alarak, Asaf Gökbel’den bahsetmeksizin kendi kaynak bilgileriymiş gibi aktarmak istiyorlar. Bize de doğruları söylemek yalanları yakalamak düşüyor.

Keşke, fotoğraf ile resmedilen bu efelerin kendi ağızlarından anlatılan, dinlenen ve yazılanlar olsa idi. Olmayınca, onların yaşayan evlatlarından dinlediklerimizi aktarıyoruz. Bu anlattıklarının gerçek olup olmadığı yönünde araştırma yaptığımızda şüphelerle karşılaşıyoruz.

Anlatılan gerçek mi yoksa efsane haline getirilmiş kahramanlıklar mı?   Bu yazının kaleme alınışının temelinde bu yatmaktadır. Danişmentli İsmail Efe hakkında kim ne biliyorsa kaleme almak suretiyle yazıp aktarmalıdır. Anılar ve bilgiler yönünden doğruları ve gerçekleri ancak böyle yakalamış oluruz.

Aksi halde, birilerinin yazdığı gibi, Gökçen Efe’nin kahramanlıklarını anlatırken  “… Elindeki tek kaması ile, davet edildiği içki sofrasında, önüne atılan tütün  kesesini  kızarak Yunan subayı Yüzbaşı İstiniyadis olmak üzere sofrada bulunan 39 Yunan asker ve subayını bir çırpıda burnu bile kanamadan öldürür ve Gökçen Efe’yi atını bindirir uzaklaştırırlar… ”

Aydın Konuklu köyünden Durmuş Aydın’ın anlatımı

Danişmentli İsmail Efe, emrinde çalışan kızanlardan birisi de Konuklu köyünden Şakir  Aydın (1897 – 1981) Yaşadıklarıyla ilgili yazılı bir bilgi yok. Ama 1929 doğumlu oğlu Durmuş Aydın’dan bazı bilgiler edinebiliyoruz. Doğruluk derecesini yakalamak için okuyanlarla paylaşmak ve araştırmak istiyorum.                    

Durmuş Aydın, kahvede kendinden küçük yaştakilerle oynadığı domino taş oyununda galip gelmenin heyecanı ile yanıma geldi. Danişmentli İsmail Efe’nin Fadime’den olma torunu Neşet Özbayraktar da yanımda. Babası hakkında bildiklerini anlatmasını istediğimde,

“.. Babam sağlığında, işgal yıllarını anlatırken şahit olmuştum. Aklımda kalanları sizlere anlatayım. Askerliğini İzmir’de yapıyormuş. Yunan askerleri İzmir’i işgal etmeden üç- dört gün önce bölük subayları, bütün askerleri toplamışlar. Onlara hitaben, ‘Bizi idare edenler, yönetenler bizleri sattılar. Silahlarınızı toplayacağız. Teslim edeceğiz. ** Devam edecek